Εκτός από
τον Λογισμό και τον Μεταλογισμό υπάρχει ένα άλλο είδος εσωτερικής
δραστηριότητας που οδηγεί βαθμιαία στο ξεπέρασμα του Λογισμού.
Αυτή η
δραστηριότητα, που ονομάζεται Διαλογισμός (Meditation), συνίσταται στο να απορρίπτουμε
ό,τι εισέρχεται στο νοητικό πεδίο (στο συνειδησιακό πεδίο) ή αλλιώς (που είναι
το ίδιο πράγμα), στο να αφήνουμε να εκδηλώνονται ελεύθερα οι διάφορες
διαδικασίες χωρίς να κρατιόμαστε κάπου, χωρίς προσκόλληση.
Αυτό έχει ως
συνέπεια να μας αποσπά τελικά από ό,τι συμβαίνει, να νιώθουμε αδιάφοροι για
ό,τι συμβαίνει κι έτσι οδηγούμαστε σε μία κατάσταση πέραν της συγκεκριμένης
διαδικασίας. Ξεκινώντας έτσι από τις κατώτερες νοητικές λειτουργίες και
ξεπερνώντας σταδιακά τις ανώτερες λειτουργίες, φτάνουμε τελικά να περάσουμε
πέραν της ίδιας της νοητικής δραστηριότητας του Λογισμού.
Υπάρχει
ακόμα ένας έμμεσος τρόπος να φτάσουμε στο ίδιο αποτέλεσμα.
Χρησιμοποιώντας κάποια διαδικασία, την εμμονή, την ανακύκλωση της ίδιας
πληροφορίας (που χαρακτηρίζεται σαν συγκέντρωση) σε ένα θέμα, κι επαναφορά σε
αυτό όταν ξεφεύγουμε, τότε μετά από κάποιο διάστημα, η διαδικασία απογυμνώνεται
από το νοητικό της περιεχόμενο, παύει να έχει σημασία και τελικά αυτό μας
αποσπά από το νοητικό επίπεδο και μας οδηγεί σε μία ανώτερη συνειδησιακή
κατάσταση.
Το θέμα, το
αντικείμενο της συγκέντρωσης, μπορεί να ανήκει σε μία από τις τέσσερις
κατηγορίες, (της αίσθησης-αντίληψης, της διανόησης, του εγώ, της ίδιας της
λειτουργίας του λογισμού). Περνώντας σταδιακά από όλα τα επίπεδα
συγκέντρωσης, φτάνουμε τελικά πέραν του λογισμού, της νοητικής δραστηριότητας.
Αν και ο
Διαλογισμός είναι μία δραστηριότητα κατασταλτική, αντίστροφη του Λογισμού, δεν
παύει να είναι μία δραστηριότητα που μας κρατά ακόμα μέσα στον σχετικό κόσμο.
Μόνο όταν περάσουμε πέραν της νοητικής δραστηριότητας έχουμε επιτύχει μία άλλη,
ανώτερη κατάσταση.
Υπάρχουν, τρεις
κατηγορίες
νοητικής
δραστηριότητας (Λογισμού):
αντίληψη,
διανόηση,
συνείδηση
του εγώ.
Ειδικότερα
κατά την υπέρβαση της αντίληψης ξεπερνάμε τις διάφορες δραστηριότητες,
γινόμαστε αδιάφοροι είτε υπάρχουν είτε όχι, και τελικά μπορούμε να τις
καταργήσουμε.
Το ίδιο
γίνεται και στο επίπεδο της διανόησης.
Όταν
ξεπερνάμε το εγώ, ξεπερνάμε τις δραστηριότητες που σχετίζονται με το εγώ αλλά
μένει τελικά η αντίληψη της ύπαρξης, που παράγεται από την ίδια την
νοητική δραστηριότητα.
Η
ολοκληρωτική κατάργηση της ατομικής ύπαρξης, συνιστά λοιπόν μία τέταρτη νοητική
κατάσταση, είναι η ίδια η νοητική λειτουργία, απογυμνωμένη από προσωπικά
στοιχεία, στην παγκόσμια μορφή της.
Υπάρχουν
τρεις νοητικές καταστάσεις που βιώνει η ύπαρξη εδώ και σχετίζονται με τις
εσωτερικές διαδικασίες της νοητικότητας:
Καταρχήν το
υποκείμενο νοιώθει να επεκτείνεται στο άπειρο. αλλά υπάρχει διάκριση ανάμεσα
στο υποκείμενο και το περιβάλλον.
Στην συνέχεια
το υποκείμενο παύει να είναι ένα κέντρο και επεκτείνεται παντού, γίνεται άπειρο,
και εδώ υποκείμενο και αντικείμενο ταυτίζονται.
Μετά, η
ύπαρξη συνειδητοποιεί ότι δεν έχει ιδιώματα, είναι κενή, «χωρίς ύπαρξη».
Η Βίωση της
Πραγματικότητας, το Απόλυτο,
είναι ένα
ανώτερο πεδίο ύπαρξης,
είναι η
Πέμπτη Κατάσταση,
είναι η
Επίτευξη για την οποία μιλούν οι διάφορες μεταφυσικές θεωρήσεις και οι
ιστορικές θρησκείες.
Αυτές οι
διαδικασίες που περιγράψαμε, παρά τις εξωτερικές διαφορές τους, οδηγούν στην
ίδια απόσπαση από το νοητικό επίπεδο, σε μία διαφορετική κατάσταση της
Συνείδησης.
Αυτές οι
διαδικασίες, με διάφορες ποικιλίες ονομάζονται Διαλογισμός γιατί κάνουμε χρήση
μίας νοητικής διαδικασίας, όχι για να φτάσουμε σε κάποιο νοητικό συμπέρασμα,
αλλά για να πάμε μέσω αυτής πέραν της νοητικής διαδικασίας, πέραν της
νόησης.
Αυτός είναι
ένας έμμεσος τρόπος για να πάμε πέραν του νου. Με αυτή την έννοια
χρησιμοποιείται ο Διαλογισμός στις διάφορες θρησκευτικές πρακτικές.
Ο Διαλογισμός
λοιπόν είναι όχι απλά ένας μεταλογισμός, δηλαδή διερεύνηση της ίδιας της
διαδικασίας του Λογισμού, αλλά μία κατάργησή του, ένας Υπερλογισμός, δηλαδή
αυτοκατάργηση της νόησης.
Έτσι
υπερλογισμός είναι στην πραγματικότητα ένας όρος χωρίς περιεχόμενο, που δείχνει
απλά το τέλος της νόησης. Είναι το όχι-νόηση.
Αυτό δεν
είναι μία κατάσταση ασυνείδητη ή χαώδης. Αντίθετα είναι Πλήρης Εγρήγορση,
Πλήρης Προσοχή ως άμεση ενέργεια, και δεν χρησιμοποιεί την νόηση που είναι
φαινόμενο δευτερεύον και έμμεσο. Είναι η Βίωση του ΕΙΝΑΙ, της Εντός μας
Θεότητας κι όχι ενός νοητικού περιεχομένου.
Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
(το Υποκείμενο), το ον, καθώς «εξελίσσεται» μέσα στον χώρο της Ύπαρξης και της
Αυτογνωσίας, διαφοροποιεί τις αντιλήψεις του για την Πραγματικότητα (και την
μεταφυσική της θεώρηση).
Ανάλογα
λοιπόν με την εξέλιξή του είναι και η προσέγγιση της Πραγματικότητας, και τα
πρακτικά βήματα που πρέπει να κάνει για να βιώσει την Πραγματικότητα.
Έτσι κάποια
συνείδηση που έχει εξελιχθεί αρκετά, ασκεί τον Διαλογισμό στο επίπεδο που βρίσκεται,
και δεν ασχολείται με κατώτερες πρακτικές (αφού ήδη έχει αφομοιώσει στην
προηγούμενη πείρα του όλες τις κατώτερες καταστάσεις).
Έτσι αν και
περιγράφουμε πέντε καταστάσεις ύπαρξης - απόλυτο, παγκόσμιο (παγκόσμια νοητική
δραστηριότητα, σε τρεις καταστάσεις), νόηση (κατάσταση του εγώ), διανόηση,
αντίληψη (και αίσθηση), εννοείται ότι η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ μπορεί να βρίσκεται σε κάποια
ανώτερη κατάσταση και όχι αναγκαστικά στην κατώτερη, οπότε και η αντίληψή της
για την Πραγματικότητα έχει τροποποιηθεί ανάλογα με την κατάσταση στην οποία
βρίσκεται, αλλά και ο Διαλογισμός που θα πρέπει να εφαρμόσει για να βιώσει το
Απόλυτο θα είναι προσαρμοσμένος στο επίπεδο της εξέλιξής του.
Ο Βουδισμός
(η πιο υποδειγματική μεταφυσική θεώρηση) στην ιστορική του εξέλιξη, υιοθέτησε
όλες τις θεωρητικές απόψεις περί Πραγματικότητας.
Η ιστορική
εξέλιξη του Βουδισμού αποτύπωσε τις βαθμίδες εξέλιξης της ανθρώπινης συνείδησης
προς την Πλήρη Αντίληψη.
Θεραβάντα:
Τέσσερις
Βαθμίδες Διαλογισμού
και
Πραγμάτωση του Παρανιρβάνα.
Σουνιαβάντα:
Τρεις
Βαθμίδες Διαλογισμού
και
Πραγμάτωση του Σουνιάτα.
Βιτζναναβάντα:
Δύο Βαθμίδες
Διαλογισμού
και
Πραγμάτωση του Ταθάτα.
Αβαταμσάκα:
Μία Βαθμίδα
Διαλογισμού
και
Πραγμάτωση του Νταρμαντάτου
Ζεν: Άμεση
Αφύπνιση, Σατόρι.
Συνεχίζεται...
Πηγή: «ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑ»
(Από τον
Κωνσταντίνο Προκοπίου)
