ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΟΥΝΙΑΒΑΝΤΑ & ΒΙΤΖΝΑΝΑΒΑΝΤΑ («ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑ» 4 ΑΠΟ 7)

Διαλογισμός Σουνιαβάντα

Στον αρχέγονο Βουδισμό το αντικείμενο του Διαλογισμού είναι οι ίδιες οι διαδικασίες της ύπαρξης που ονομάζονται σκάντα και θεωρούνται πραγματικές. Βέβαια όταν φτάσουμε στο Νιρβάνα η αντίληψη αυτή αλλάζει. Γίνεται φανερό ότι τα σκάντα δεν είναι πραγματικά («Τα φαινόμενα της ύπαρξης μπορούν να παρομοιασθούν με όνειρο, φάσμα, φυσαλίδα, σκιά, αστραφτερή δροσιά ή αστραπή, κι έτσι πρέπει να τα στοχάζεστε»).

    

Στην  Σχολή Σουνιαβάντα η Κενότητα (Σουνιάτα) είναι η Μόνη Πραγματικότητα κι όλα όσα εμφανίζονται (σκάντα) δεν διαφέρουν από την Κενότητα. Εδώ το περιεχόμενο του Διαλογισμού διαφοροποιείται. Όλα είναι Κενότητα. Νιρβάνα και σαμσάρα δεν διαφέρουν. Όλα όσα εμφανίζονται είναι Κενότητα, μη πραγματικά ως κάτι ξεχωριστό, ουσιαστικό, που δεν μπορούν να μας απορροφήσουν.

Έτσι τα αντικείμενα της αντίληψης (σάμτζνα) απορρίπτονται εξ αρχής ως μη πραγματικά. Αυτό που ενδιαφέρει εδώ είναι να ξεπεράσουμε τις διάφορες νοητικές διαδικασίες (σαμσκάρα, βιτζνάνα, αντίληψη της Κενότητας) για να φτάσουμε στην Αληθινή Κενότητα.

Περιγράφονται Πέντε Στάδια Διαλογισμού αλλά στην πραγματικότητα - λόγω της υιοθέτησης της Σουνιαβάντα που θεωρεί τα πάντα Κενότητα, λόγω της θεώρησης των πραγμάτων - η πρώτη βαθμίδα θεωρείται ήδη ότι έχει πραγματοποιηθεί, ή πραγματοποιείται χωρίς δυσκολία.

1) Απόρριψη της αντιληπτικής διαδικασίας.

Όλα τα σάμτζνα ντάρμας είναι Κενότητα.

2) Απόρριψη της διανοητικής δραστηριότητας.

Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν στήριγμα ή να

 χρησιμοποιηθεί σαν βάση για διανοητική εργασία.

3) Απόρριψη της συνείδησης,

της θεώρησης από ένα «κέντρο» - εγώ-.

Ακόμα και η προσωπική σωτηρία μέσα στο Νιρβάνα πρέπει να απορριφθεί.

Το ίδιο το Νιρβάνα, σαν προσωπική επίτευξη,

είναι απατηλό.

4) Απόρριψη της Αντίληψης της Κενότητας.

Τρία στάδια που σχετίζονται

με την κατάσταση του άμορφου.

5) Αληθινή Κενότητα, η Μόνη Πραγματικότητα, Φώτιση, είναι η Υπέρτατη Κατάσταση.

  

Διαλογισμός Βιτζνάναβάντα

Σύμφωνα με το Βιτζνάναβάντα η Μόνη Πραγματικότητα είναι το Τσιττά, ο Νους (Σουνιάτα - Ταθάτα). Ό,τι υπάρχει είναι μόνον Νους (τσιτταμάτρα). Ολόκληρη η «δημιουργία» είναι μόνον Νους (τσιττά μάτρα λόκαμ).

Υπάρχει μόνον Νους. Από την νοητική δραστηριότητα που ξεκινά από το χωρίς μορφή, παράγονται όλες οι διαδικασίες, λειτουργίες, μορφές.

Αυτή η δραστηριότητα του Τσιττά που παράγει τα φαινόμενα της δημιουργίας, των κόσμων, ονομάζεται Βιτζνάνα (συνείδηση που διακρίνει, διακριτική συνείδηση, νοητική ροή). Υπάρχουν διάφορα είδη βιτζνάνα.

1) Αλάγια βιτζνάνα

(η νοητική δραστηριότητα

που παράγει τα πάντα - η υπερατομική συνείδηση που περιέχει τα σπέρματα

όλων των πιθανών διαδικασιών και μορφών).

2) Μάνας

(Εγώ, Διακριτική και

ταξινομητική δραστηριότητα, Διανόηση).

3) Μανοβιτζνάνα

(η δραστηριότητα που ενοποιεί

τις πέντε αισθήσεις, η έκτη αίσθηση, η αντίληψη).

4) Οι πέντε βιτζνάνα

που αντιστοιχούν στις πέντε αισθήσεις.

Εφόσον, σύμφωνα με το Βιτζνάναβάντα, υπάρχει μόνον Νους, κι ό,τι εμφανίζεται είναι αποτέλεσμα της νοητικής δραστηριότητας, ο Διαλογισμός (Γιόγκα, είναι ο τεχνικός όρος που χρησιμοποιείται,) έχει σαν σκοπό να ξεπερασθεί αυτή η νοητική δραστηριότητα. Σύμφωνα με την θεωρία της Σχολής το Βουδιστικό Γιόγκα ανατρέπει την νοητική διαδικασία (παραβριττασράγια).

Αν και αναφέρονται διάφορες βαθμίδες στο Βουδιστικό Γιόγκα, υπάρχουν στην πραγματικότητα τρεις βαθμίδες.

Εφόσον όλα είναι προϊόντα της νοητικής δραστηριότητας, οι πέντε αισθήσεις δεν έχουν άλλο περιεχόμενο από αυτή την δραστηριότητα και το μανοβιτζνάνα, δεν αποκαλύπτει κάποια ουσία ξέχωρη από την νοητική δραστηριότητα.

Συνεπώς η εξάλειψή τους θεωρείται ήδη δεδομένη, (λόγω ακριβώς της υιοθέτησης αυτής της θεώρησης,) ή πάντως σχετικά εύκολη.

Υπάρχουν δύο κύριες νοητικές δραστηριότητες, το Αλάγια Βιτζνάνα και το Μάνας, που παράγει την αντίληψη μίας ατομικής ύπαρξης και μας συσχετίζει με τον κόσμο των φαινομένων, οι οποίες θα πρέπει να ξεπερασθούν.

Έτσι οι βαθμίδες του Βουδιστικού Γιόγκα είναι οι ακόλουθες:

1) Σταμάτημα της δραστηριότητας του Μάνας

2) Εξάλειψη του Αλάγια Βιτζνάνα, τρία στάδια

3) Πραγμάτωση του Ταθάτα

(που ταυτίζεται με το Σουνιάτα).

Συνεχίζεται…

Πηγή: «ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑ»

Από τον Κωνσταντίνο Προκοπίου